اکزمای تماسی


مقدمه

حساسيتی که بوسيله تماس مواد حساسيت زا ايجاد می شود و می تواند با دو مکانيسم ايجاد شود: ۱- اکزمای تماسی حساسيتی. ۲- اکزمای تماسی تحريکی.

ماده ای که باعث ايجاد حساسيت پوستی تماسی می شود به نام ماده حساسيت زا يا آلرژن ناميده می شود. بسياری از مردم نسبت به آلرژن ها واکنشی نشان نمی دهند ولی تعداد کمی از مردم به مرور زمان نسبت به بعضی مواد، که در تماس قبلی نسبت به آن حساس نبوده اند، حساس می شوند. تماس با اين مواد بيشتر موجب پيدايش ضايعات خارش دار می شود.

موادی از قبيل: اسيد ها، حلال ها، قلياها، صابون های قوی و مواد شوينده معمولاْ اکزمای تماسی تحريکی ايجاد می کنند. اين مواد آزار دهنده پوستی می توانند بر روی پوست هر کسی ايجاد واکنش نمايند ولی افرادی که بيشتر در تماس با اين مواد هستند آزار پوستی سريعتر و بيشتر ديده ميشود.

بعضی مواد شيميائی هم آزارنده و هم حساسيت زا هستند.

علائم اکزمای تماسی

در نوع اکزمای تماسی تحريکی در محل تماس پوست قرمز و متورم شده و ممکن است تاول بزند. از ضايعات ممکن است مايع زرد رنگی مترشح شود و گاهی نيز تاول ها ممکن است بترکند و ايجاد دلمه کنند و يا ممکن است عفونت ميکروبی روی اين ضايعات ايجاد شود. در مراحل بعدی پوست ممکن است تيره تر شده و حالت چرمی بخود بگيرد. در اين نوع اکزما بيشتر سوزش و گاهی درد وجود دارد و ندرتاْ همراه با خارش است.

در نوع اکزمای تماسی حساسيتی در محل تماس پوست قرمز و متورم می شود. ضايعات شديداْ خارش دارند و گاهی ممکن است ضايعات مشابه دور از محل تماس نيز بوجود آيند.

در بسياری از موارد افتراق بين اکزمای تماسی تحريکی و حساسيتی مشکل است.

آلرژن ها يا مواد حساسيت زا

شايع ترين مواد حساسيت زا شامل: نيکل، لاستيک، سيمان، چرم، بعضی داروهای موضعی، نگهدارنده های موجود در کرم ها و لوازم آرايش، رنگ ها، مواد معطر، پيچک سمی، بلوط سمی و گياهانی از اين قبيل می باشند.

نيکل: در بسياری از فلزات يافت می شود. در وسايلی که روکش کروم دارند نيکل به مقدار کافی برای ايجاد واکنش وجود دارد. گوشواره، انگشتر، گردن بند، و حلقه بدلی و بند ساعت فلزی حاوی نيکل می باشد و در محل های تماس در افراد حساس می تواند ايجاد حساسيت کند. در سگک لباس ها، زیپ ها، دکمه ها و کلیپس های فلزی نيز به مقدار کافی نيکل وجود دارد.

تعريق موجب تشديد حساسيت به نيکل در افراد حساس به آن می شود.

لاستيک: مواد شيميائی موجود در لاستيک عامل ايجاد حساسيت می باشند. لاستيک گاهی ايجاد کهير نيز ميکند که در اين صورت به آن کهير تماسی می گويند. اين افراد با پوشيدن دست کش های لاستيکی در محل تماس دچار حساسيت می شوند. وجود الياف نايلونی در بعضی لباس ها و جورابها و تماس آن با بدن ايجاد واکنش حساسيتی می کند. کفش نيز بدليل وجود ساختار لاستيکی در آن می تواند ايجاد حساسيت کند. افرادی که به لاستيک حساسند از تماس با دستکش لاستيکی و يا پوشيدن لباس و کفشهای حاوی نايلون و لاستيک بايد اجتناب کنند. لباسهای زير و جوراب نخی در اين افراد مناسب است. بايد در موقع پوشيدن دستکش در زير آن از دستکش نخی استفاده کنند.

رنگ مو: در اين افراد به دليل حساسيت به پارافنيلن دی آمين که در رنگ موهای دائمی وجود دارد، دچار ضايعات حساسيتی می شوند. در رنگ موهای غير دائمی نيز ممکن است از اين ماده وجود داشته باشد. بايد قبل از استفاده از رنگ مو تست پوستی انجام داد و در صورت عدم ايجاد واکنش از آن استفاده نمود. گاهی اين افراد به رنگ لباس ها نيز واکنش نشان می دهند که بدليل وجود اين ماده يا مواد رنگی ديگر که با پارافنيلن دی آمين واکنش متقاطع دارند؛ می باشد. اين افراد بايد از لباسهای با رنگ روشن استفاده کنند و از پوشيدن لباس های تيره اجتناب ورزند. افرادی که به مواد رنگ مو حساسند به بعضی داروهای بی حسی نظير بنزوکائين نيز حساسند و بايد از داروهای بی حسی ديگر مانند زيلوکائين استفاده کنند.

فرآورده های آرايشی-بهداشتی: عطرها، لوسيون ها و مواد آرايشی می توانند ايجاد واکنش های حساسيت تماسی بکنند. بعضی افراد به مواد شيميائی معطر و بعضی به مواد شيميائی نگهدارنده موجود در اين محصولات حساس هستند. اين افراد با يافتن نوع ماده ايجاد کننده حساسيت بايد از محصولات فاقد آن ماده استفاده کنند.

کرومات: مسئول ايجاد واکنش های حساسيت تماسی ناشی از تماس با سيمان، چرم، کبريت، رنگها و مواد ضد زنگ هستند. کروم در مشاغلی که در ارتباط با اتومبيل، جوشکاری، ريخته گری، بتون ريزی، صنايع راه آهن و ساختمانی هستند بطور شايع وجود دارد. تماس با کفش و دستکش های چرمی، تماس کارگران و بنا کاران با سيمان و مواد فلزی دارای کرومات در افراد حساس ايجاد واکنش حساسيتی می کند و بايد اين افراد از تماس با اينگونه مواد اجتناب کنند. بعضی از کبريت ها محتوی کرومات هستند. کبريت خاموش، دود ناشی از کبريت روشن شده و سر سوخته کبريت محتوی مقدار کافی کرومات برای ايجاد واکنش حساسيتی است.

پيچک سمی و گياهان اين نظير: در محل تماس با خانواده پيچک و بلوط سمی و گياهان اين نظير، معمولاْ ضايعات خطی پديدار می شود. افرادی که به اين گياهان حساسند به روغن گرفته شده از اين گياهان نيز حساس می باشند.