پيسی يا برص


مقدمه

پيسی يا برص (ويتيليگو) يک بيماری پوستی است که در آن لک های سفيد رنگ به دليل از دست رفتن رنگدانه پوست بوجود می آيند. در هر جای بدن ممکن است ديده شوند و معمولاْ بصورت قرينه هستند.ضايعات پيسی بصورت لکه های سفيد است و بيشتر در مناطق تحت فشار از جمله زانو و آرنج ديده ميشود. شايع ترين مناطق شامل: صورت، لب ها، دست ها، بازوها، پاها و نواحی تناسلی می باشند.

افرادی که به پيسی مبتلا ميشوند
از هر صد نفر معمولاْ يک يا دو نفر به اين بيماری مبتلا ميشوند. نيمی از افراد مبتلا معمولاْ قبل از بيست سالگی از بيماری خود اطلاع دارند. و يک پنجم بيماران يکی از افراد خانواده اشان نيز دچار اين بيماری است.
این بیماری ميتواند در هر سنی بروز کند ولی بيشترين زمان بروز آن در سنين جوانی و ميان سالی است. اين بيماري چون بصورت خود ايمني بروز ميکند احتمال وجود بيماريهاي خود ايمني ديگر نيز وجود دارد از جمله ريزش مو بصورت سکه اي يا آلوپسي اره آتا، بيماري غده تيروئيد، و کم خوني پرنيشس؛ به همين دليل بايد اين بيماران بررسی بيشتری از جهت وجود بيماری ديگری شوند در غير اين صورت اين بيماران از نظر سلامت عمومی در وضعيت خوبی بسر می برند.

بوجود آمدن رنگ پوست
ملانين، رنگدانه ای است که عامل تعيين کننده رنگ پوست؛ مو و چشم های ما می باشد و توسط سلولهای ملانوسيت (رنگدانه ساز) توليد می شود. اگر اين سلولها از بين بروند و يا نتوانند رنگدانه بسازند رنگ پوست روشن تر شده و يا به کلی سفيد می شود.

علت پيسی
وقتی سلول های رنگدانه ساز به دلايل ناشناخته از بين روند، پيسی بوجود می آيد. از بين رفتن سلول های رنگدانه ساز را به دلايل گوناگونی فرض کرده اند از جمله فعال شدن سيستم ايمنی و از بين بردن سلولهای ملانين ساز بصورت نابجا و يا وجود نقص در ژن و حساس شدن اين سلولها به آسيب های جزئی و از بين آنها و غيره ....
پيسی بيماری ساری نيست يعنی با تماس با فردی که اين ضايعات را دارد بيماری انتقال نميابد بلکه اين بيماری در سرشت فرد وجود دارد و از طريق ژن قابل انتقال است ( برخلاف آنچه در ديد عام وجود دارد که از تماس با اين افراد اجتناب ميکنند.).

چگونگی پيشرفت پيسی
وسعت، دوره و شدت از دست رفتن رنگدانه در اشخاص مختلف متفاوت است. افراد با پوست روشن نسبت به پوست تيره ديرتر متوجه بيماری خود می شوند. در موارد شديد ممکن است تمام سطح پوست بطور يکنواخت سفيد گردد. هيچ روشی برای پيش بينی اينکه اين بيماری در فردی چقدر پيشرفت خواهد کرد يا چقدر طول بيماری ادامه خواهد داشت، وجود ندارد.
اين بيماري بصورتهاي فراگير ( بيشتر نواحي پوست و مو درگير ميشود ) ناحيه اي ( قسمتي از بدن درگير است ) موضعي ( ناحيه محدودي درگير ميشود ).
پيسی معمولاْ با از دست رفتن ناگهانی رنگدانه در يک نقطه شروع می شود. اين فرآيند می تواند ادامه يابد و يا خودبخود متوقف شود. دوره های از دست رفتن رنگدانه و بوجود آمدن رنگدانه بطور مداوم می تواند تکرار شود و يا بطور ثابت باقی بماند.
اين بيماري ميتواند خيلي سريع پيشرفت کند و قسمتهاي عمده پوست و مو را درگير کند و يا خيلي آهسته پيش رود و تنها قسمت کوچکي را سفيد کند. و همچنين ممکن است در يک ناحيه بدون هيچ پيشرفتي متوقف شود.

آيا درمان قطعی برای پيسی وجود دارد
بدليل ناشناخته بودن علت پيسی و از دست رفتن سلولهای رنگدانه ساز درمان قطعی وجود ندارد ولی با تحقيقات و روشهای درمانی اين اميد وجود دارد که در آينده بتوان اين بيماری را از بين برد. در حال حاضر روش درمانی موثری که باعث بهبودی همه بيماران شود؛ هنوز شناسايی نشده است و هر بيماری می تواند با روش خاصی درمان شود.

درمان پيسی
درمان آن بيشتر براي توقف سفيدي و برگرداندن پيگمان در آن ناحيه ميباشد. گاهی بهترين درمان عدم درمان است بويژه در افراد با پوست روشن. در اين افراد جلوگيری از برنزه شدن پوست و پيدايش تضاد رنگ و در نتيجه مخفی ماندن لک های پيسی خواهد شد.

در مناطق درگيری، پوست فاقد دفاع در برابر نور آفتاب و اثرات مخرب و زيان آور اشعه ماوراء بنفش آن است. اين نواحی براحتی دچار آفتاب سوختگی می شوند. بنابراين نواحی از بدن که با لباس پوشيده نمی شود بايد با کرمهای ضد آفتاب با فاکتور محافظتی حداقل بيست پوشانده شود. از قرار گرفتن در معرض آفتاب در ساعات حداکثر تابش (ده صبح تا چهار عصر) اجتناب گردد.

يکی از راههای پنهان کردن، پوشاندن ناحيه درگير با کرم پودر رنگی مطابق با رنگ پوست است که اين ضايعات از ديده پنهان شوند. خالکوبی ناحيه درگير با رنگ پوست راه ديگر پنهان کردن است. هيچ کدام از اين روش ها راه درمانی نيست و فقط موجب بهبودی ظاهری فرد ميشود.
 

باز گرداندن رنگ پوست طبيعی
راههاي مختلفي براي رسيدن به اين منظور وجود دارد:
کورتون موضعی:
اول بصورت داروهاي موضعي حاوي کورتون که باعث تضعيف سيستم ايمني مهاجم ميگردد. اين داروها می توانند در افراد با درگيری يک يا چند ناحيه کوچک موثر باشند. اين داروها بايد همزمان با ساير درمان ها به کار برده شوند. مصرف طولانی مدت اين داروها بخصوص با قدرت بالا باعث نازک شدن پوست و ترکهای پوستی می شود. بنابراين استفاده از آن بايد تحت نظر يک متخصص پوست انجام گيرد.

پووا (نوردرمانی): درمان نواحی درگير با اشعه ماوراء بنفش و مصرف داروئی بنام پسورالن بصورت خوراکی يا موضعی.

پيوند پوست:
در صورت عدم بهبودي در صورتي که بيماري متوقف شده باشد و هيچگونه پيشرفتي نداشته باشد ميتوان به کمک عمل جراحي پوست سالم را در نواحي درگير بصورت نقطه اي کاشت. اين روش راههاي گوناگوني دارد که بسته به پوست افراد و امکانات موجود ميتوان روش مناسبي را انتخاب کرد. انتقال پوست از نواحی طبيعی به نواحی سفيد شده فقط در مورد تعداد محدودی از بيماران مبتلا به پيسی امکان پذير می باشد که ضايعات پيسی محدود به يک ناحيه باشد و مدت ثابت بودن ضايعه (بدون پيشرفت) طولانی باشد.

از بين بردن رنگدانه باقيمانده: در بيمارانی که ضايعه وسعت زيادی دارد؛ عملی ترين روش درمان، رنگ زدایی از نواحی طبيعی پوست و يکدست کردن رنگ آن است. در اين روش از داروهای رنگ بر يا بوسيله ليزر رنگ طبيعی پوست باقيمانده را از بين می برند. اين بيماران بايد از در معرض آفتاب قرار گرفتن بدون محافظ (لباس، کلاه و کرم ضدآفتاب) اجتناب کنند.
جديداْ داروهاي گياهي را براي درمان اين بيماري معرفي کرده اند که تا حدودي موثر ميباشد. کاستن اضطرابهاي روحي در درمان بسيار کمک کننده ميباشد. 

پيشگيری
از آنجاييکه علت بيماری ناشناخته است، روش موثر پيشگيری وجود ندارد. نقش استرس های روحی در ايجاد و تشديد بيماری قطعاْ مشخص نشده ولی در اکثر افراد دوره های شدت بيماری با استرس رابطه مستقيم دارد.
در بعضی بيماريهای پوستی پديده داريم بنام پديده کوبنر که در اين بيماريها هر قسمت از بدن که تحت تروما يا ضربه قرار گيرد ضايعات بيماری در اين نواحی پديدار ميشود اين ضربه الزاماْ ضربه مکانيکی نيست بلکه هر ضربه ای از جمله ترومای شيميائی، سوختگی اسيدی و بازی، خراشيدگی، زخم، محل جراحی و حتی آفتاب سوختگی ميتواند باشد. از جمله اين بيماريها ميتوان از پيسی، پسوريازيس يا داء صدف، ليکن پلان، زگيل و ... نام برد. ضايعات پيسی ميتواند در هر قسمت از بدن ديده شود و علاوه بر پوست ميتواند در ناحيه درگير موها را نيز سفيد کند و همانطور که ذکر شد در نواحی تحت فشار و مستعد تروما بيشتر ديده ميشود. بدليل مثبت بودن پديده کوبنر در اين بيماری و جلوگيری از بروز ضايعه در صورت بايد اين افراد بطور مرتب از ضد آفتاب استفاده کنند و کمتر در معرض مستقيم آفتاب قرار گيرند. نقش تغذيه در ايجاد و يا بهبودی پيسی مشخص نيست و در حال حاضر هيچ محدوديت غذائی توصيه نميشود.